PRAWIDŁOWE ODDYCHANIE
W plikach znajdziecie Państwo kilka istotnych informacji na temat prawidłowego oddychania.
Oddychanie stanowi nieodłączny element fonacji. Prawidłowe funkcjonowanie czynności oddechowych wpływa na nasz głos i artykulację. Dla efektywnego mówienia bardzo ważne jest skoordynowanie pracy układu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego.
W proces oddychania zaangażowane są takie narządy i organy jak: przepona, płuca, oskrzela, tchawica, krtań, nasada (jama nosowa, gardłowa i ustna) oraz mięśnie międzyżebrowe i brzuszne. Wymienia się różne typy oddychania: szczytowe, piersiowe, przeponowe. W oddychaniu szczytowym biorą udział górne żebra i obojczyki, które się unoszą w trakcie wdechu. W oddychaniu piersiowym następuje rozsuwanie środkowych żeber na boki, zaś w najbardziej wydajnym, oddychaniu przeponowym (lub przeponowo-żebrowym) główną rolę odgrywa mięsień brzucha – przepona, który opada podczas wdechu i unosi się przy wydechu.
Dominujący typ oddychania u danego człowieka wpływa na jego mowę. Zbyt krótka faza wydechu lub skrócony wydech negatywnie oddziałuje na artykulację. Można to łatwo zauważyć w sytuacjach stresowych – oddech automatycznie się skraca, bo dominuje wówczas oddychanie „górne”. Warto też podkreślić, że zaburzenia czynności oddechowych, które negatywnie wpływają na mowę dotyczą też nieprawidłowego toru oddechowego, czyli pobierania powietrza przez usta w stanie spoczynku (ze względu, np. na alergię, katar czy nawykowe oddychanie przez usta). Ustny tor oddychania powoduje wady zgryzu, wady wymowy oraz przyczynia się do częstych infekcji dróg oddechowych.
Oddech jest czynnością zarówno mimowolną, jak i świadomie kierowaną. W toku terapii logopedycznej, obok ćwiczeń stricte artykulacyjnych, nieocenione są ćwiczenia oddechowe. W zależności od potrzeb i deficytów pacjenta w tym zakresie stosuje się określony zestaw ćwiczeń, których celem jest usprawnianie oddechu.
Celem takich działań jest przede wszystkim nauka ekonomicznego zużywania powietrza, regularność fazy wdechu i wydechu, pogłębianie wdechu oraz wydłużanie fazy wydechowej. Często stosuje się równolegle ćwiczenia relaksacyjne (np. napinanie i rozluźnianie mięśni), aby odprężyć napięte mięśnie ciała i umożliwić spokojny, harmonijny oddech. Ćwiczenia oddechowe często łączy się z ruchem ciała, np. podnosząc ręce w górę i opadając nimi w dół z jednoczesnym artykułowanie dźwięku f na wydechu.
Bardzo ważna jest także nauka oddychania przeponą. Ćwiczenia tego typu oddychania zaczyna się w pozycji leżącej, następnie w pozycji stojącej. Prosi się pacjenta, aby jedną rękę położył na brzuchu, a drugą na klatce piersiowej. W ten sposób kontrolujemy, czy ręka na brzuchu unosi się i opada w trakcie wdechu i wydechu, natomiast ruch ręki na klatce piersiowej powinien być minimalny. W trakcie zajęć logopedycznych, w zależności od wieku i możliwości pacjenta, stosuje się również różnego rodzaju zabawy oddechowe. Może to być, np. dmuchanie na wiatraczek, dmuchanie na piórka czy dmuchanie na płomień świecy kontrolując siłę wydechu. Uwielbiane przez dzieci bańki mydlane również są mile widzianym ćwiczeniem oddechowym. Warunkiem skutecznego usprawniania funkcji oddechowych jest systematyczność ćwiczeń. Oddech można i warto usprawniać dla poprawy własnego zdrowia, samopoczucia oraz artykulacji.
źródło: instytutlogopedyczny.pl
